Klik eventueel gelijk door naar de pagina van:
Hendrina (Henny) Feniger – Marianne (Mirjam) Frenkel – Cornelia (Corrie) Frenkel – Mietje Gobes (begeleider) – Gretha Goldenberg – Bertha Goudsmit – Henriette (Henny) Slier
U mag alle foto’s van deze pagina gebruiken.
Gebruikt u het voor een publicatie, dan graag vermelden: (bron: www.herdenkingleiden.nl)
Helemaal onderaan deze pagina staan (en volgen) links naar verslaglegging in de media.
Verslag met foto’s
Vandaag 18 juni, exact 96 jaar na de feestelijke opening van het Joods Weeshuis in 1929, werden zeven nieuwe Stolpersteine geplaatst voor kinderen en een begeleider aan de Roodenburgerstraat. Een bijzondere middag met veel indrukken, emoties en ontmoeting. Een warme dag in vele opzichten.
Het was de derde serie bij het voormalig Joods Weeshuis. Er liggen nu met vandaag erbij 24 Stolpersteine. Uiteindelijk komen er 83 Stolpersteine voor alle kinderen en begeleiders die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het weeshuis (korter of langer) hebben gewoond en in de oorlog zijn vermoord.
Voorafgaand aan de plaatsing was er een bijeenkomst in de Lorentzschool. Deze stond vooral in het teken van ontmoeting en er was een korte toespraak van Pieter Schrijnen, de voorzitter van de werkgroep Stolpersteine, een werkgroep van de stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden. Hij haalde Dieuwertje Blok aan met haar ‘Vrijheid is een werkwoord’.
Lees hier de toespraak van Pieter Schrijnen.
Hierna ging iedereen naar de Roodenburgerstraat. Er stonden al belangstellenden te wachten en er kwamen er nog meer bij terwijl de laatste voorbereidingen werden getroffen.
De voorbereidingen bij de Roodenburgerstraat
Iedereen wordt welkom geheten bij de Roodenburgerstraat door Barbera Bikker van de werkgroep.
De eerste steen op deze dag was voor Hendrina (Henny) Feniger. Deze steen werd geplaatst door de dochters van Lenie, een klasgenootje van Henny. Helaas was dit klasgenootje net twee weken geleden overleden op 93-jarige leeftijd. Erg jammer dat ze er niet meer bij was. Ze heeft Henny haar naam heel vaak in haar leven genoemd, ze is door haar nooit vergeten. Nu zorgt de Stolpersteine ervoor dat haar naam wordt genoemd.
Bekijk hier de foto’s van de steenplaatsing voor Henny Feniger en de toespraak die gehouden werd.
Daarna werden twee Stolpersteine geplaatst voor Marianne (Mirjam) en Cornelia (Corrie) Frenkel. Beide zusjes hebben lange tijd in het Joods Weeshuis in Leiden gewoond. Nabestaanden van hen hebben de stenen voor hen geplaatst en hielden de toespraak voor de zusjes. ‘Hier in dit huis was hun jeugd. Hier in dit huis was hun thuis.’
Mirjam Franke kondigt de toespraak aan van Sandra Jadi-Waterman voor de zusjes Frenkel. Ook op de foto Wout en Hennie, de stratenmakers.
Er was een muzikaal intermezzo waarbij Hugo Broos op de cello speelde.
Hugo Broos speelt cello
De volgende steen was voor Mietje Gobes. Zij was een van de verzorgers die in het weeshuis woonde en werkte. Ze werkte er ook al voor het weeshuis naar het nieuwe pand aan de Roodenburgerstraat verhuisde. Voor haar werd de steen geplaatst door Thea Dickhoff van de wijkvereniging. De toespraak werd gehouden door Ton de Gans van de werkgroep.
Wout en Hennie verzorgen het vastzetten van de stenen
Bekijk hier de foto’s van de steenplaatsing voor Mietje Gobes en de toespraak die gehouden werd.
Ook voor Gretha Goldenberg was geen familie aanwezig. Ze werd maar zeven jaar en woonde daarvan twee jaar in Leiden. Haar steen werd geplaatst door Susanne Boersma. Susanne is werkzaam bij de Universiteit Leiden, zij was betrokken bij een specifiek vak dit jaar waarbij studenten onder andere een opdracht met betrekking tot Stolpersteine hebben uitgevoerd. De toespraak over Gretha werd gehouden door Arnold Schalks van de werkgroep.
Hierna speelde Hugo Broos opnieuw een muzikaal intermezzo.
We plaatsten vervolgens een steen voor Bertha Goudsmit. Er is geen foto van haar bekend.
Zij was nog geen 18 toen ze in Leiden kwam wonen en hoorde daarmee tot de kinderen maar ze was ook assistente voor de kleuterverzorging. Haar steen werd geplaatst door Ineke Stoffels. Haar oom en tante Hijme en Emily Stoffels-van Brussel woonden als buren om de hoek aan de Cronesteinkade en waren zeer betrokken bij het weeshuis. De toespraak over Bertha werd gehouden door Pieter Schrijnen van de werkgroep.
Bekijk hier de foto’s van de steenplaatsing voor Bertha Goudsmit en de toespraak die gehouden werd.
De belangstellenden, sommigen met zonnehoed, parasol of paraplu voor de zon.
De laatste steen vandaag was voor Henriette (Henny) Slier. Op verzoek van de familie plaatsten we haar steen al wat eerder maar wel op de plek die voor haar (bij de letter S) was gepland. Er waren veel familieleden voor Henny aanwezig. Margriet Hofman, een kleindochter van een zus van Henny plaatste haar steen en hield de toespraak.
Bekijk hier de foto’s van de steenplaatsing voor Henny Slier en de toespraak die gehouden werd.
Het kaddish, het joods gebed voor de overledene, werd vandaag door Joop Waterman uitgesproken, een nabestaande van de zusjes Frenkel.
Joop Waterman spreekt het Kaddish uit
Hugo Broos speelde een laatste muziekstuk en daarna werd iedereen door Barbera Bikker hartelijk bedankt voor de aanwezigheid en het steunen van dit initiatief. Ook de vaste stratenmakers Wout en Hennie werden bedankt, net als Hugo. En zij ontvingen alle drie een warm applaus.
Hugo speelt het laatste muziekstuk
Er werden bloemen gelegd bij alle stenen die tot nu toe bij het weeshuis zijn geplaatst. Ook konden mensen, een klein steentje bij de Stolpersteine leggen, dat werd door velen gedaan. Het is een joods gebruik om een steentje bij een graf te leggen, en daarom wordt dit ook bij Stolpersteine gedaan.
In de tuin achter het huidige gezondheidscentrum was nog ruim gelegenheid voor ontmoeting en om thee of iets anders te drinken.
Thee en ontmoeting in de tuin achter het voormalige Weeshuis met de karakteristieke erker.
Maar ook bij de stenen zelf wordt nog veel gekeken en nagepraat.
24 Stolpersteine bij het Joods Weeshuis sinds vandaag, er komen er totaal 83 in de komende jaren.
Media:
- Leidsch Dagblad, Ruurd Kok (digitaal 18-6, in de krant 19-6): Leiden heeft zeven nieuwe Stolpersteine. ‘Mijn vader was geen prater en zeker niet over de oorlog’.
- Sleutelstad, bericht inclusief video, Fien Claassen & Iris Nulkes (19 juni): Zeven nieuwe Stolpersteine gelegd bij het voormalig Joods Weeshuis
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, Hugo Broos, Wout en Hennie, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Wilt u dit werk steunen? We zijn zeer dankbaar voor uw bijdrage om dit werk ook de komende jaren te kunnen blijven doen.
Correcties en aanvullingen kunt u melden aan de redactie, via webmaster@herdenkingleiden.nl
Language: English