Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
Plaatsing Stolpersteine 18 juni 2025
Op 18 juni 2025 werd een Stolperstein geplaatst bij het voormalig Joods Weeshuis, Roodenburgerstraat 1a, voor:
Gretha Goldenberg, geboren op 24 januari 1936 te Amsterdam, gedeporteerd uit Westerbork op 2 maart 1943 naar Sobibor, vermoord op 5 maart 1943 te Sobibor
Foto Stolperstein Gretha
Mogelijk staat Gretha meest links op bovenstaande foto.
De steen voor Gretha werd geplaatst door Susanne Boersma. Susanne is werkzaam bij de Universiteit Leiden, zij was betrokken bij een specifiek vak dit jaar waarbij studenten onder andere een opdracht met betrekking tot Stolpersteine hebben uitgevoerd.
Foto steenplaatsing
Toespraak gehouden bij de plaatsing door Arnold Schalks
Gretha’s moeder Berta Goldenberg werd op 12 januari 1910 in het Tsjechisch-Slowaakse Ilnice geboren. In 1933 kwam Berta – waarschijnlijk met haar ouders en zus – naar Nederland. Ze heeft op verschillende adressen in Den Haag onder de naam ‘Goldberg’ gewoond. Op 9 augustus 1933 vertrok Berta naar Amsterdam, waar ze als dienstbode werkzaam was. Op 24 januari 1936 werd daar haar dochter Gretha Goldenberg geboren. De naam van Gretha’s vader is niet bekend.
Berta bracht haar dochter onder in ‘Tehuis Annette’, gevestigd aan de Amsterdamse Alberdingk Thijmstraat 36-40. Het huis was vernoemd naar de oprichtster Annette Versluys-Poelman en bedoeld voor ongehuwde moeders en kun kinderen. Toen Gretha bijna vier jaar was, werd ze naar het Leidse Joodse Weeshuis gebracht. Ze zou ruim twee jaar aan de Roodenburgerstraat wonen.
Op vrijdagavond 6 maart 1942, het was sjabbat, ging rond 21:30 uur de deurbel van het weeshuis. De oudere kinderen hielden hun adem in. Aanbellen in oorlogstijd op sjabbat voorspelde niet veel goeds. Geertje Gebert, een niet-joodse stagiaire, die zich niet aan de sjabbatregels hoefde te houden, ging met lood in haar schoenen naar de deur. Er stond geen Duitse, maar een Nederlandse politieagent op de stoep. Hij kwam Gretha Goldenberg ophalen, het schattige zesjarige Duitse vluchtelingenmeisje. Maar Gretha was al uren geleden naar bed gegaan. En het was sjabbat. De politieman trok zich er niets van aan, hij was onverbiddelijk. Gretha werd gewekt en verdween met de agent in de nacht. De arrestatie van Gretha sloeg bij Geertje en de kinderen die nog wakker waren in als een bom.
Diezelfde avond nog kwam Gretha in Westerbork terecht. Haar moeder Berta was daar toen waarschijnlijk al. Berta werd op 24 juli 1942 gedeporteerd naar Auschwitz om daar op 30 september 1942 op 32-jarige leeftijd te worden vermoord.
Gretha werd – vreemd genoeg – op 28 september 1942 na een verblijf van ruim zes maanden in Westerbork uit het kamp vrijgelaten. Op 2 oktober 1942 werd Gretha in het Joodse Meisjesweeshuis aan de Rapenburgerstraat 171 in Amsterdam opgevangen. Enkele maanden later werd ook dit weeshuis ontruimd. Op 11 februari 1943 kwam Gretha voor de tweede keer in Westerbork terecht. Ze bracht er nog enkele weken door voordat ze op 2 maart 1943 in het eerste transport naar Sobibor belandde. Daar werd Gretha op 5 maart 1943 op 7-jarige leeftijd vermoord.
Foto toespraak
Foto toespraak
– Biografie van Gretha Goldenberg op de website van het Joods Weeshuis
– Verslag plaatsing Stolpersteine Joods Weeshuis – 18 juni 2025
– Joodsmonument.nl: Gretha Goldenberg
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, Hugo Broos, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Language: English