Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
Plaatsing Stolpersteine 18 juni 2025
Op 18 juni 2025 werd een Stolperstein geplaatst bij het voormalig Joods Weeshuis, Roodenburgerstraat 1a, voor:
Bertha Goudsmit, geboren op 14 augustus 1924 te Den Haag, gedeporteerd uit Westerbork op 23 maart 1943 naar Sobibor, vermoord op 26 maart 1943 te Sobibor
Foto Stolperstein Bertha
Er is geen foto van Bertha
De steen voor Bertha werd geplaatst door Ineke Stoffels, haar oom en tante woonden destijds om de hoek bij het Weeshuis.
Toespraak gehouden bij de plaatsing door Pieter Schrijnen
Den Haag 14-08-1924 – Sobibor 26 maart 1943.
Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er in Den Haag zo’n 17.000 Joodse mensen. In het stadscentrum en bij station Hollands Spoor waren tal van Joodse voorzieningen en bedrijfjes. Daar groeit Bertha op. Haar vader, Eduard Goudsmit, komt net als haar moeder, Leentje Salomon, uit een familie met kleinere handel en winkels. Eduard werd uiteindelijk verzekeringsagent.
Eduard Goudsmit was net als zijn vader verbonden met de Joodse gemeenschap. Hij was onder anderen actief in de Vereniging Agoedas Reingiem (ter beoefening van de Joodsche Wetenschappen). Hij is ook actief in de wereld van zijn kinderen, o.a. als voorzitter van de oudercommissie van de Joodse lagere school aan de Bezemstraat in Den Haag. In die functie mag hij bijvoorbeeld op een ouderavond mevrouw Quanjer ontvangen voor een lezing. Zij hield daar, maart 1939, een causerie met zelfgemaakte lichtbeelden over Egypte en Palestina. Ze besloot haar bijdrage ‘met een hartgrondigen wensch voor vrede tusschen de volkeren, niet alleen in Palestina, maar over de geheele wereld’.
Zijn oom Samuel A. Goudsmit, de broer van Mozes, had een heel andere carrière: die mocht de middelbare school afmaken en studeren. Samuel is later een beroemd fysicus geworden in de Verenigde Staten.
Bertha Goudsmit groeide dus op in een Joods milieu met een blik op de hele wereld. Ze was de oudste van drie. Ze is zelf op 14 augustus 1924 geboren. Haar broer Michel kwam in 1927 ter wereld en Maurits is in 1931 geboren. Van haar broer Michel is bekend dat hij op het Joods Lyceum zat.
Bertha zelf doet een opleiding tot huishoudkundige en kinderverzorgster. Met dat diploma komt ze in juni 1942 naar Leiden. Ze staat ingeschreven als één van de kinderen. Tegelijk is ze, nog geen 18 jaar oud, ook assistente voor de kleuterverzorging. Volgens de kaart van de Joodsche Raad maakt ze een flinke indruk en is haar gezondheid goed.
Net nadat Bertha hier is gaan wonen worden Eduard en zijn zoons Michel en Maurits opgepakt en gevangen gezet in het Oranjehotel. Waarschijnlijk zijn zij op 22 augustus 1942 met de grote razzia in Den Haag samen met hun moeder Leentje naar Westerbork getransporteerd. Op 2 oktober 1942 worden ze alle vier getransporteerd van Kamp Westerbork naar Auschwitz. Op 5 oktober 1942 worden Leentje, Michel en Maurits in Auschwitz vermoord, resp. 43, 15 en 11 jaar oud. Op 1 april 1943 is Eduard Goudsmit omgekomen in Auschwitz, 41 jaar oud. Ook uit het gezin van moeders zijde heeft niemand de oorlog overleefd.
Bertha werkt en woont dan in het Weeshuis. Op 17 maart 1943 wordt zij samen met alle kinderen en de rest van de staf opgepakt en weggevoerd, met de trein naar Westerbork. Daar blijft ze maar kort. Op 23 maart gaat ze met de meeste kinderen op transport naar Sobibor. Drie dagen later, op 26 maart 1943, wordt ze daar vermoord, direct na aankomst.
Haar tante Rachel, de zus van Eduard, heeft de oorlog overleefd. Ze werkte in de oorlog enige tijd in Groningen in het Diaconessen ziekenhuis onder de naam zuster De Jonge. Na de oorlog woont ze nog in Den Haag. Ze zoekt nog naar gegevens over Bertha. In 1950 vertrekt tante Rachel naar de Verenigde Staten.
Zo verdween de familie Goudsmit en de familie Salomon uit Nederland.
Foto toespraak
– Biografie van Bertha Goudsmit op de website van het Joods Weeshuis
– Verslag plaatsing Stolpersteine Joods Weeshuis – 18 juni 2025
– Joodsmonument.nl: Bertha Goudsmit
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, Hugo Broos, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Language: English