Op 14 april 2024 vond in de Petruskerk de jaarlijkse herdenking plaats van de Jodenvervolging in Leiden en omgeving. Er waren bijna 150 mensen aanwezig bij de bijeenkomst.
Op deze pagina vindt u het verslag met veel dank aan Jos Versteegen voor de prachtige foto’s.
Ook is er de mogelijkheid om gesproken teksten terug te lezen via dit verslag.
Marjolein Hennes (viool), Marijke Meijer (cello) en Carla Vermeulen (piano) brachten het stuk Poco adagio uit Piano Trio no. 39 in G Major, Hob. XV: 25 “Gypsy” van Joseph Haydn ten gehore.
Iedereen werd van harte welkom geheten door Truus de Haan, voorzitter van de stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden die deze herdenking jaarlijks organiseert. Haar inleiding is terug te lezen op deze pagina.
Het Leidse doek met alle namen van vermoorde joodse medeburgers.
De chazan Ken Gould bracht Eli, Eli van Hannah Szenes ten gehore.
Daarna was het woord aan Arnold Schalks, lid van de Werkgroep Stolpersteine Leiden, kunstenaar, initiatiefnemer van de Stolpersteine in de Kloksteeg en schrijver van het boek met de titel ‘Steeg’.
Zijn lezing had als titel Speuren naar lotgevallen en nabestaanden, het werk van de Werkgroep Stolpersteine Leiden. Hij begon zijn verhaal met te vertellen dat hij in Leiden is geboren aan het Pieterskerkhof en daar altijd een band mee heeft gehouden. Hij schreef een roman en deed onderzoek naar de vroegere bewoners van het wijkje waar hij zijn eerste levensjaren had gewoond. Ook de joodse bakkersfamilie Weijl kwam hij in zijn onderzoek tegen. Hij besloot om Stolpersteine voor hen aan te vragen, die werden uiteindelijk in 2021 geplaatst. Hij kwam in de werkgroep Stolpersteine van de stichting terecht en vertelt over de werkwijze van de werkgroep en waarom het belangrijk is om te blijven herdenken en de persoonlijke verhalen over de levens van deze mensen te vertellen.
De lezing is terug te lezen en voorzien van enkele illustraties. Arnold verwees naar een gedenkschrift over de familie Weijl.
Na de lezing werd het stuk Andante con moto tranquillo uit Piano Trio no. 1 in D Minor, Op. 49 van Felix Mendelssohn-Bartholdy met piano, viool en cello uitgevoerd.
Arno Hanssen, lid van het bestuur van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, introduceerde het namenlezen. ‘Blijvend gedenken. Het staat centraal op uw boekje en op de uitnodiging van vandaag: blijvend gedenken. … Het is belangrijk dat we blijvend gedenken de moord op zovele Joden, ook hier in Leiden. Mensen die zijn vermoord; niet omdat hij of zij iets verkeerd hadden gedaan, maar omdat ze waren wie ze waren.’ Arno las het volgende gedicht van Abraham Shlonsky.
Deze eed heb ik gezworen, alles te onthouden.
Te onthouden, niets te vergeten tot de tiende generatie,
tot mijn vernedering verdwijnt tot het laatste toe, helemaal.
Totdat ophouden geheel de slagen, de leertijd voorbij.
Ik zweer dat niet vergeefs ging voorbij de nacht van verschrikking,
ik zweer dat ik niet verder zal leven onveranderd,
alsof ik niets geleerd had, ook nu niet.
Vervolgens werden vele namen gelezen van vermoorde Leidse Joden De namen werden gelezen door aanwezigen van alle leeftijden, van jong tot oud. Zij plaatsten daarna voor elke naam een bloem bij het bloemenmonument.
Elisabeth Rosette Augusta Belinfante-Belinfante 77 jaar
Hans Cahen 20 jaar
Bernardus Jacobus Davidson 38 jaar
Chaja Davidson-Lubinski 47 jaar
Alexander Fontijn 25 jaar
Ella van Frank-Blits 54 jaar
Benjamin van Frank 18 jaar
Jeannette Rachel de Groot 15 jaar
Judic de Groot-Goudsmit 47 jaar
Meijer van Kleeff 45 jaar
Nathan Kornalijnslijper 33 jaar
Hendrika van Leeuwen-van Creveld 43 jaar
Sophie van Luik-Koperberg 45 jaar
Emanuel Mendelson 49 jaar
Jeannette Mendelson-Hes 47 jaar
Jozef Mendelson 17 jaar
Tobias Herman Mendelson 14 jaar
Meijer Mozes Mendelson 10 jaar
Herman Benjamin Mendelson 6 jaar
Roosje van Os-Simons 29 jaar
Benedictus Schelvis 76 jaar
Martha Thors-Adler 57 jaar
Elize Charlotte Thors 23 jaar
Charles Thors 20 jaar
Willem Turksma 29 jaar
Nico Turksma 26 jaar
Dorma Turksma 19 jaar
Jozef de Vries 64 jaar
Henderika de Vries-Veldman 61 jaar
Max de Vries 34 jaar
Lotte Adler 18 jaar
Henny Henriette Adler 12 jaar
Wilhelmina Blog 9 jaar
Cornelia Frenkel 18 jaar
Enny Hamerslag 7 jaar
Judith Hamerslag 5 jaar
David Hamerslag 3 jaar
Esther Klein 33 jaar
Henriette Maarsen 17 jaar
Benno Redisch 4 jaar
Henry Spier 17 jaar
David van der Woude 25 jaar
Jacob Mendels 41 jaar
Leentje Mendels-de Jonge 42 jaar
Mirjam Mendels 1 jaar
Elisa Alida Lioni-Goldschmidt 72 jaar
Maurits van Gelderen 55 jaar
Mauritz Heiman van Someren 51 jaar
Totaal werden 48 namen gelezen deze avond.
Het bloemenmonument.
Ken Gould zong El Male Rachamim en sprak daarna het Kaddish uit, een gebed voor de overledene.
Corjan den Hollander, secretaris van het bestuur, bedankte iedereen voor de belangstelling en aanwezigheid. ‘Herdenken is iets om samen te doen.’ Het dankwoord kunt u teruglezen.
De chazan sprak de priesterzegen uit, waarbij het refrein “Kén j’hi ratson” (Moge dit Zijn wil zijn) – na eerst aangeleerd te hebben – gezamenlijk door de aanwezigen werd uitgesproken.
Daarna was er nog ruimte voor ontmoeting waar ruim van gebruik werd gemaakt.
Bekijk hier het programmaboekje van deze herdenking.
Aandacht voor de herdenking in het Leids Nieuwsblad van 11 april 2024 (pagina 20).
We hopen u volgend jaar (opnieuw) te ontmoeten bij de herdenking.
Wilt u op de hoogte gehouden worden van activiteiten van de Stichting? Meldt u zich dan aan voor de nieuwsbrief.
De Stichting bedankt in het bijzonder de parochie van Leiden voor het kosteloos ter beschikking stellen van de Petruskerk voor deze bijeenkomst. Nogmaals dank ook aan Jos Versteegen voor de prachtige foto’s.
Staat u op een van de geplaatste foto’s maar wilt u dit liever niet, mailt u dan even naar webmaster@herdenkingleiden.nl.
Language: English