Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
- Plaatsing Stolpersteine 28 mei 2024
- Toespraak bij deze plaatsing
- Foto’s
- Organisatie
- Links
Plaatsing Stolpersteine 28 mei 2024
Op 28 mei 2024 werd een Stolperstein geplaatst bij Groenhovenstraat 13 voor:
Sophia Emily Elisabeth van Gilse, geboren op 4 augustus 1912 te Haarlem, bezweken januari 1945 te Ravensbrück
Toespraak, gehouden door Fiet van Gilse (nichtje)
Beste aanwezigen,
Hartelijk welkom op deze bijeenkomst.
Twee jaar geleden gaf Pauline Micheels een lezing in Leiden. Zij sprak de wens uit dat onze tante Fiet een blijvende herinnering in de stad zou krijgen. En nu staan we hier.
Namens mijn familie bedank ik iedereen die het mogelijk heeft gemaakt dat deze Stolperstein hier geplaatst wordt: Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden, de leden van de werkgroep, mijn contactpersoon Hans Blom, de vrijwilligers van de gemeente en natuurlijk Pauline Micheels. Zij gaat vanavond over tante Fiet vertellen en ik ga het nu kort houden.
In 1957 kwamen wij in Eindhoven wonen. Ik was toen 7. Het eerste meisje dat ik daar ontmoette, was Toke Hoekstra. Zij herinnert zich dat ik al heel gauw vertelde naar wie ik genoemd was: naar mijn tante, die in de oorlog mensen geholpen had en toen zelf gestorven was. Het broertje van Toke, Freerk, is later getrouwd met Sabine Micheels, zus van Pauline en dochter van een van de geredde mensen.
In 1930 kwam het gezin Van Gilse hier wonen, toen mijn opa in Leiden hoogleraar werd. Fiet was toen 18, zus Joep 13 en Lex, mijn vader, was 7 jaar oud. Fiet ging Nederlands studeren en ze werd lid van de VVSL. Voor Lex was zij dus echt een grote zus, van wie hij veel leerde. Lex was dol op haar.
Als tante Fiet ter sprake kwam in ons gezin, was het als iemand met zoveel voortreffelijke eigenschappen, dat niemand daaraan kon tippen. In de oorlog verzette zij zich geweldloos tegen het grote onrecht dat de mensen met een joodse achtergrond werd aangedaan. Zij vond onderduikadressen voor heel wat mensen, te beginnen met haar joodse vriendinnen. Het werd voor haar een dagtaak om alle contacten te bedenken, te regelen en te onderhouden. Zij onthield alles zonder iets op te schrijven. Toen ze bij toeval opgepakt was, heeft ze tijdens haar verhoor niets losgelaten, geen namen en geen adressen. Ze werd naar kamp Westerbork vervoerd en ze ging met de laatste trein daarvandaan. In Ravensbrück is ze een paar maanden voor de bevrijding gestorven aan vlektyfus.
Na de oorlog hebben dankbare mensen hun herinneringen aan haar gebundeld tot een mooi vriendenboekje.
Haar broer Lex kreeg zes kinderen, waarvan ik het tweede ben. Mijn moeder, Maaike, kon heel goed pianospelen. Zij speelde soms vierhandig piano met tante Fiet. Ik erfde een bureautje van tante Fiet en wat muziekboeken, waaronder een Zweeds liedboek. Zij had het van haar Zweedse vriendin Kerstin gekregen. Hieruit worden als afsluiting twee liedjes gezongen: Ack Värmeland en Blommande sköne dalar. Ik heb ze gekozen omdat ik de melodieën zo mooi vind en omdat ik weet dat tante Fiet ze gezongen heeft. Het eerste lied gaat over een prachtig gebied, waar je altijd naar terugverlangt. Het tweede gaat over mooie dalen vol bloesem en heerlijke geuren. Anne de Lorme van Rossem, Toke De Kroon en Milou Martinot gaan ze zingen.
Enkele foto’s van de ceremonie
Gerard Kramer heette namens de organisatie iedereen van harte welkom.
Fiet van Gilse, een nichtje en naamgenoot, hield een toespraak over het leven van haar tante Fiet van Gilse.
Er was veel belangstelling op de plaatsing afgekomen, familie, vrienden en andere betrokkenen.
Twee kinderen van de broer van Fiet van Gilse plaatsten de steen voor Fiet, Piet Hein en Fiet van Gilse.
De steen werd door de stratenmakers van de gemeente Leiden ingemetseld in de stoep voor Groenhovenstraat 13.
De steen, schoongepoetst na de plaatsing.
Anne de Lorme van Rossem, Toke De Kroon en Milou Martinot zongen twee Zweedse liederen. Gekozen door nichtje Fiet vanwege de mooie melodieën en omdat haar tante Fiet deze liederen destijds zelf heeft gezongen.
Een kleine opname van het tweede lied dat werd gezongen: ‘Blommande sköna dalar’ (bloeiende prachtige valleien)
Na afloop konden mensen nog bloemen en een steentje plaatsen.
Sophie Emily Elisabeth van Gilse: haar naam is teruggekeerd in de straat waar zij woonde bij haar ouders.
Onder de belangstellenden was ook DUWO, de eigenaar van het pand. En ook de studenten uit het studentenhuis Groenhovenstraat 13 toonden belangstelling voor deze plaatsing. Het huis heet al vele jaren Yggdrasil, vernoemd naar de Noordse kosmogonie.
Organisatie
De (voorbereiding voor deze) steenlegging was een co-productie van
– de Werkgroep Leiden Stolpersteine voor Verzetsslachtoffers van het naziregime
– de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden (met hun werkgroep Stolpersteine die zich primair richt op Joodse slachtoffers en bij andere plaatsingen ondersteunt)
– de gemeente Leiden
Links
Joodsmonument.nl: Sophia Emily Elisabeth van Gilse
Leiden4045: Sophie van Gilse
Boek (ook te koop via uw plaatselijke boekhandel): Leiden Publications – Het te korte heldenleven van Fiet van Gilse (1912-1945)
Leids Nieuwsblad 23 mei 2024: Verzetsvrouw Fiet van Gilse verdient een standbeeld (pagina 5)
Leidsch Dagblad 28/29 mei 2024: Voor het eerst een struikelsteen voor een Leidse verzetsvrouw. Eerbetoon aan Fiet van Gilse (1912-1945)
Stolpersteine voor Leidse verzetsmensen: contactgegevens
Correcties en aanvullingen kunt u melden aan de redactie, via webmaster@herdenkingleiden.nl. Deze steenplaatsing was een particulier initiatief.
Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden ondersteunde op de achtergrond bij de organisatie van de plaatsing.
Language: English