Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
- Plaatsing Stolpersteine 19 juni 2024
- Toespraak bij deze plaatsing
- Links
Plaatsing Stolpersteine 19 juni
Op 19 juni 2024 werden Stolpersteine geplaatst bij het voormalig Joods Weeshuis, Roodenburgerstraat 1a, voor:
Benjamin Bobbe, geboren op 11 februari 1939 te Rotterdam, gedeporteerd uit Westerbork op 4 mei 1943 naar Sobibor, vermoord op 7 mei 1943 te Sobibor
Louis Bobbe, geboren op 7 maart 1941 te Rotterdam, gedeporteerd uit Westerbork op 4 mei 1943 naar Sobibor, vermoord op 7 mei 1943 te Sobibor
De stenen voor Benjamin en Louis Bobbe.
Benjamin en Louis Bobbe (bron: Collectie Liliane Fleurima, restauratie: Jan van Oevelen)
De stenen voor Benjamin en Louis werden geplaatst door achternichtjes Liliane Fleurima en Kitty Fuld
Liliane Fleurima plaatst de steen voor Louis Bobbe.
Kitty Fuld plaatst de steen voor Benjamin Bobbe.
De stenen worden vastgezet door de stratenmakers. (foto *)
Toespraak gehouden bij de plaatsing door Liliane Fleurima
We staan bij de ingang van het huis waar de broertjes Benjamin en Louis Bobbe bijna 82 jaar geleden door hun tante Leentje werden afgegeven. Benjamin was op dat moment 3 jaar, Louis nog maar 1 jaar en 8 maanden oud.
Hun vader heette Michel Bobbe. Hij was bonthandelaar van beroep. Hun moeder Eva Bobbe-Fuld was fabrieksarbeidster. Michel en Eva woonden na hun huwelijk op verschillende adressen in Rotterdam. In mei 1940, na het verwoestende bombardement op die stad, kwam het gezin in Den Haag terecht.
Toen Michel begin oktober 1942 door de Duitsers werd opgepakt, besloot Eva onder te duiken. Maar ze vond het niet verstandig om de kleine Benjamin en Louis aan de gevaren van een ondergronds bestaan bloot te stellen. Ze zocht naar een adres waar ze haar peuters tijdelijk veilig onder kon brengen.
Eva’s twee jaar oudere zus Leentje stelde het Joodse Weeshuis in Leiden voor, waar haar tweelingzoontjes Louis en Melna al sinds 1939 inwoonden. Eva stemde in. Leentje bezorgde Eva een onderduikadres in Den Haag en leverde de broertjes Bobbe op 7 november 1942 af op de Roodenburgerstraat. Ze zouden er 131 dagen blijven. Hun opgepakte vader Michel was intussen al via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd.
Eva’s hoop, dat de Duitsers het Leidse Weeshuis zouden ontzien, bleek vals. Op 17 maart 1943 stopten twee busjes van de lokale vervoermaatschappij Eltax rond vijf uur ’s middags voor de deur van het Weeshuis. Leidse politieagenten omsingelden het gebouw en gaven bevel het pand te ontruimen. De jongste bewoners werden met de busjes naar het station gebracht, de oudere volgden te voet. Na uren in gesloten treinwagons te hebben gewacht werd het weeshuispersoneel met de bewoners naar Westerbork afgevoerd. Ze zouden zeven weken in het kamp doorbrengen. Op het eind van dat verblijf werd de weeshuisfamilie opgesplitst.
Op 4 mei 1943 vertrok een trein vanuit Westerbork met 1187 mensen aan boord – waaronder Benjamin en Louis Bobbe – voor een reis van drie dagen naar Sobibor. De broertjes Bobbe reisden hun dood tegemoet zonder hun vertrouwde weeshuisbegeleiders, omdat die vier dagen eerder al op transport naar het Oosten waren gezet.
Op 7 mei 1943 werden alle 1187 inzittenden van de trein direct na aankomst in Sobibor vermoord. Louis Bobbe was met zijn twee levensjaren het jongste Leidse weeshuiskind dat in de gaskamers stierf. Benjamin Bobbe werd vier jaar oud.
Toen Eva van haar zus Leentje hoorde dat het weeshuis was ontruimd besloot ze zichzelf in Scheveningen aan te geven. Ze kwam in concentratiekamp Vught terecht. Een maand na haar eigen kinderen ging ze op transport naar Westerbork. Op 8 juni 1943 werd ze met meer dan 3.000 lotgenoten naar Sobibor afgevoerd waar ze na aankomst in de gaskamers werden vermoord.
Vader Michel, het enige nog levende gezinslid, werd begin februari 1945 van Auschwitz naar Buchenwald overgeplaatst. Daar bezweek hij op 1 maart 1945 in de ziekenbarak ten gevolge van hartzwakte en pleuritis.
Leentje had haar zoontjes Louis en Melna Fleurima vijf maanden voor de ontruiming uit het weeshuis gehaald. Het gezin overleefde de oorlog omdat de vader de Haïtiaanse nationaliteit bezat. Louis Fleurima trouwde in 1963 in Wassenaar met Hennie Straver. Ik ben hun dochter.
Achternichtje Liliane Fleurima houdt een toespraak over Benjamin en Louis Bobbe
Liliane Fleurima (foto *)
Een foto van de vader van Benjamin en Louis Bobbe. Michel Bobbe staat samen met Benjamin op deze foto – (bron: Collectie Liliane Fleurima, restauratie: Jan van Oevelen)
Arnold Schalks, begeleidde de ceremonie bij de plaatsing van de stenen voor Benjamin en Louis Bobbe
Links:
– Biografie van Benjamin en Louis Bobbe op de website van het Joods Weeshuis
– Verslag plaatsing Stolpersteine Joods Weeshuis – 19 juni 2024
– Joodsmonument.nl: Benjamin en Louis Bobbe.
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, musicus David Prins, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
* Foto’s met een sterretje erbij zijn toegestuurd door een aantal betrokkenen, bedankt!
Language: English