Na de plaatsing liggen er bloemen en kiezelsteentjes bij de acht nieuwe Stolpersteine.
Klik eventueel direct naar de pagina van Wilhelmina Blog – Benjamin en Louis Bobbe – Jetje Bobbe – Ihno ten Brink – Mietje Dagloonder – Samuel Engelschman – Izak Ensel
Verslag van de nieuwe serie Stolpersteine bij het Joods Weeshuis op 19 juni 2024
Op 19 juni 2024 werd een tweede serie Stolpersteine geplaatst bij het Joods Weeshuis. Vorig jaar was de eerste plaatsing van negen stenen en dit jaar werden de volgende acht stenen geplaatst. Uiteindelijk zullen er 83 Stolpersteine komen voor alle kinderen en begeleiders die in de periode tussen 10 mei 1940 en 17 maart 1943 in het Weeshuis hebben gewoond en in de Holocaust zijn vermoord. De organisatie van deze plaatsingen wordt gedaan door de werkgroep Stolpersteine van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden.
De komende jaren zal elk jaar in juni een volgende serie geplaatst worden. De maand juni is gekozen omdat destijds het Weeshuis Machseh Lajesoumim (’toevlucht voor het kind’) geopend werd op 18 juni 1929 en ook de bouw begon in juni 1928, een positieve maand in de geschiedenis.
De middag begon om 13.00 voor de verwanten van degenen voor wie de stenen werden geplaatst. In een bijeenkomst in de Lorentzschool in het teken van ontmoeting werden ook twee korte toespraken gehouden. Allereerst door de voorzitter van de werkgroep Pieter Schrijnen.
Hij heette iedereen welkom en noemde de namen van hen die we vandaag in het bijzonder gedenken. ‘Ze mochten bijna 18 jaar oud worden, of slechts 17 jaar, of 15, of 12 of 4, of slechts één jaar oud. Je zou het kleine levens kunnen noemen, in de kiem gesmoord. Wie weet wat ze allemaal hadden mogen meemaken, wat ze allemaal hadden kunnen bereiken als ze tot een volwassen leven waren gekomen, als ze van onze vrijheid hadden mogen genieten. Wie weet wat ze ons hadden kunnen bieden.’ De hele toespraak is hier te lezen.
Ook wethouder en locoburgemeester Yvonne van Delft sprak het gezelschap toe. ‘Laten we de herinnering aan deze kinderen levend houden, niet alleen vandaag, maar elke dag. Hun namen zullen niet vervagen; hun verhalen zullen doorverteld worden, generatie na generatie. Dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan dit moment, die heeft geholpen om geschiedenis tastbaar te maken, en die ons eraan herinnert dat in het hart van Leiden, elk leven telt.’
Yvonne van Delft, wethouder en locoburgemeester van Leiden
De hele toespraak van Yvonne van Delft is hier te lezen.
Het gezelschap van circa 40 mensen vertrok rond 13.45 richting de Roodenburgerstraat. Daar stond al een grote groep belangstellenden te wachten. Totaal waren er zo’n 70 aanwezigen. Het weer was bijzonder mooi voor deze plechtigheid.
Er was veel belangstelling bij de plechtigheid
Acht Stolpersteine stonden klaar om geplaatst te worden voor: Wilhelmina Blog, Benjamin en Louis Bobbe, Jetje Bobbe, Ihno ten Brink, Mietje Dagloonder, Samuel Engelschman en Izak Ensel.
De eerste Stolpersteine die 19 juni geplaatst werd, was voor Wilhelmina Blog. Deze werd geplaatst door Hijme Stoffels, een neef van Hijme en Emilie Stoffels-van Brussel die in de oorlog buren waren van het weeshuis, wonend aan de Cronesteinkade en zeer betrokken op het weeshuis. Erik Habold van de werkgroep vertelde over het leven van Willy.
Hijme Stoffels plaatst de steen voor Willy Blog
Lees hier de toespraak over Wilhelmina Blog en bekijk de foto’s van de plaatsing
De eerste steen is op deze foto net geplaatst, de volgende zeven staan gereed.
De volgende stenen waren voor de broertjes Benjamin en Louis Bobbe. Deze werden geplaatst door twee achternichtjes, Liliane Fleurima en Kitty Fuld. Liliane hield daarna een toespraak over het leven van Benjamin en Louis.
Liliane houdt een toespraak over Benjamin en Louis Bobbe
Lees hier de toespraak over Benjamin en Louis Bobbe en bekijk de foto’s van de plaatsing
Na deze plaatsing was er muziek, op de cello gespeeld door David Prins.
David Prins op de cello (foto *)
Helaas was dit uiteindelijk ook het enige muziekstuk van vanmiddag omdat het instrument schade opliep toen een voorbijganger er tegenaan liep. Om van dat ene stuk extra te genieten is er een heel klein stukje terug te kijken/luisteren.
De steen daarna was voor Jetje Bobbe. Wethouder Yvonne van Delft plaatste haar steen. Ton de Gans hield een korte toespraak over haar leven.
Stratenmakers Wout en Hennie verzorgen het vastzetten van de steen van Jetje Bobbe nadat wethouder Yvonne van Delft deze heeft geplaatst.
Lees hier de toespraak over Jetje Bobbe en bekijk de foto’s van de plaatsing
Daarna was de Stolperstein voor Ihno ten Brink aan de beurt. Deze werd geplaatst door Synco Wijnberg, bestuurslid van de nog bestaande vereniging Machseh Lajesoumim, de vereniging van het Joodse Weeshuis in Leiden. Pieter Schrijnen hield een toespraak over Ihno’s leven.
Synco Wijnberg plaatst de steen van Ihno ten Brink
Lees hier de toespraak over Ihno ten Brink en bekijk de foto’s van de plaatsing
Nichtjes Sharon Beffie en Stella Bruinsma leggen een bloem voor Mietje bij haar Stolpersteine na de steenplaatsing
Ook Mietje Dagloonder kreeg vandaag een Stolperstein. Deze werd geplaatst door Sharon Beffie en Stella Bruinsma, twee nichtjes van Mietje. Ans Meijlink hield een toespraak over het leven van Mietje.
Lees hier de toespraak over Mietje Dagloonder en bekijk de foto’s van de plaatsing
De volgende steen was voor Samuel Engelschman. De steen werd door neef Eduard Engelschman geplaatst en de toespraak werd door neef Robert Engelschman gedaan. Hun vader was een broer van Samuel.
Robert Engelschman houdt een toespraak over het leven van Samuel, de broer van zijn vader.
Lees hier de toespraak over Samuel Engelschman en bekijk de foto’s van de plaatsing
De laatste Stolperstein van vandaag was voor Izak Ensel. Neef Fred Ensel plaatste de steen voor Izak. Barbera Bikker hield een toespraak over Izaks leven.
Fred Ensel plaatst de steen voor zijn neef Izak Ensel. (foto *)
Lees hier de toespraak over Izak Ensel en bekijk de foto’s van de plaatsing
Na de laatste plaatsing werd door Fred Ensel het Kaddish gebed uitgesproken, een joods gebed voor de overledene. Na het Kaddish was het stil en de plechtigheid was daarmee beëindigd.
Fred Ensel speekt het Kaddish uit, een joods gebed voor de overledene
Iedereen werd tenslotte hartelijk bedankt voor het aanwezig zijn bij deze plechtigheid. Speciaal dank werd uitgesproken naar de stratenmakers Wout en Hennie en aan musicus David Prins. Er was nog gelegenheid om naar joods gebruik een kiezelsteentje of eventueel een bloem te leggen bij de geplaatste stenen. Ook was er thee in de tuin achter het pand om nog met elkaar na te praten. Vooral in de tuin is de verbinding met de tijd van toen voelbaar.
Na afloop was er thee in de tuin van het voormalige Joods Weeshuis
De prachtige erker, destijds de speelzaal
Een bijzondere middag, waarin aan acht levens recht werd gedaan.
Een middag die veel indruk maakte, vanwege de verhalen die verteld werden en de herinneringen die dat opriep.
Een middag waarin mensen met elkaar verbonden werden door deze plechtigheid.
De organisatie vindt het belangrijk dat we niet alleen stilstaan bij de dood van deze acht kinderen, maar dat we vooral hun levens gedenken. Hun namen zijn terug in de straat waar zij hun thuis hadden.
Ook bij de Stolpersteine die er sinds vorig jaar liggen zijn bloemen en steentjes gelegd.
Links:
- Nieuwsbericht op de website van de Professoren- en Burgemeesterswijk in Leiden
- Op onze social media (facebook, instagram, twitter) staat een link naar dit verslag
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, musicus David Prins, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Wilt u dit werk steunen? We zijn zeer dankbaar voor uw bijdrage om dit werk ook de komende jaren te kunnen blijven doen.
Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijft u zich dan in voor onze nieuwsbrief.
* Foto’s met een sterretje erbij zijn toegestuurd door een aantal betrokkenen, bedankt!
Language: English