Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
- Plaatsing Stolpersteine 19 juni 2024
- Toespraak bij deze plaatsing
- Links
Plaatsing Stolpersteine 19 juni
Op 19 juni 2024 werd een Stolperstein geplaatst bij het voormalig Joods Weeshuis, Roodenburgerstraat 1a, voor:
Samuel Engelschman, geboren op 16 december 1925 te Amsterdam, gedeporteerd uit Westerbork op 6 juli 1943 naar Sobibor, vermoord op 9 juli 1943 te Sobibor
De Stolperstein voor Samuel Engelschman
Samuel Engelschman in 1938
De steen voor Samuel werd geplaatst door Eduard Engelschmann, een neef van Samuel
Eduard Engelschmann plaatst de steen voor Samuel Engelschman
Naast Eduard Engelschmann legt ook een andere nabestaande een bloem en steentje bij de steen voor Samuel Engelschman
Toespraak gehouden bij de plaatsing door Robert Engelschmann (ook een neef van Samuel)
Ik ben Rob Engelschman, zoon van Barend Engelschman, het 1,5 jaar jongere broertje van Samuel. Op deze plek herdenken wij mijn oom Samuel Engelschman.
Ik zal proberen de aanwezigen wat kleur te geven over de persoon Samuel Engelschman, hierbij wel aangemerkt dat wat ik of we weten met name uit de historische archieven is gehaald. Mijn vader Barend sprak nauwelijks over de oorlog en zijn verdriet, dit ook om te voorkomen dat zijn kinderen zogenaamde tweede generatie oorlogsslachtoffer zouden worden.
Samuel is geboren op 6 december 1925 uit het huwelijk van Abraham Engelschman en Veronica de Vries. Hij had een oudere zus Duifje (1917) en een jonger broertje Barend (1927). Het huwelijk van zijn ouders was niet goed, ze gingen scheiden van tafel en bed.
Moeder Veronica kon alleen haar zoontjes niet onderhouden en bracht haar kinderen naar het weeshuis in Leiden. Samuel ging in het jaar 1929, gevolgd door broertje Barend een paar maanden later. Vader Abraham keerde in 1930 weer terug bij moeder Veronica in Amsterdam en ook de kinderen werden weer in het gezin opgenomen. Het samen zijn in het gezin is gepaard gegaan met vele ruzies, de gevoelige Samuel kon hier slecht tegen en voelde zich daardoor constant geprikkeld en onrustig. Samuel met zijn rode haar werd ook regelmatig gepest en uitgescholden, zijn broertje Barend nam het dan voor hem op. Samuel hield erg veel van zijn broertje.
Samuel zijn jeugd was geen makkelijke, in zijn eerste elf levensjaren woonde hij maar liefst op 10 verschillende adressen in Amsterdam om uiteindelijk in februari 1937 weer terug te keren naar het Joodse weeshuis in Leiden. In 1940 heeft hij nog een korte tijd thuis gewoond alvorens in dat zelfde jaar te worden geplaatst in de psychiatrische instelling ‘het Apeldoornsche Bosch’, hij was toen 14 jaar. Net voor de ontruiming van het Apeldoornse Bosch in januari 1943, Samuel was toen 17 jaar, kreeg hij geld van de leiding om de trein te nemen en te vluchten. Hij besloot naar het gezin van zijn zus Duifje te gaan in Amsterdam. Echter zijn niet Joodse zwager durfde het niet aan hem in huis te nemen en heeft hem naar het politiebureau gebracht. Kort daarna is Samuel naar Vught gestuurd om dwangarbeid te verrichten. Tijdens zijn verblijf aldaar heeft hij nog een verzoek ingediend of broertje Barend daar ook naar toe kon komen. Dit is gelukkig niet gebeurd. Maar het geeft wel aan hoe hecht zij waren.
Samuel is gedeporteerd naar Westerbork, op 3 juli 1943 kwam hij daar aan. Hij heeft daar maar 3 dagen gezeten alvorens op transport te worden gesteld naar Sobibor, alwaar hij op 9 juli 1943 is overleden. Ook de ouders Abraham en Veronica zijn in concentratiekampen vermoord. Zus Duifje heeft de oorlog overleefd met haar niet-Joodse man, mijn vader Barend heeft tijdens de oorlog op verschillende plaatsen ondergedoken gezeten en is in 2012 op 84 jarige leeftijd overleden.
Hierbij wil ik mijn dank uitspreken aan Ans Meijlink voor al het vele onderzoekswerk dat zij heeft verricht, door haar en de Stichting kunnen wij Samuel hier herdenken en wordt hij niet vergeten.
Robert Engelschmann houdt een toespraak over Samuel Engelschman
Links:
– Biografie van Samuel Engelschmann op de website van het Joods Weeshuis
– Verslag plaatsing Stolpersteine Joods Weeshuis – 19 juni 2024
– Joods Monument: Samuel Engelschmann
De Stichting bedankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool, musicus David Prins, het gezondheidscentrum Roodenburg en alle particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
* Foto’s met een sterretje erbij zijn toegestuurd door een aantal betrokkenen, bedankt!
Language: English