Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
- Plaatsing Stolpersteine 1 november 2023
- Toespraak bij deze plaatsing
- Biografie
- Links
Plaatsing Stolpersteine 1 november 2023
Op 1 november 2023 werden Stolpersteine geplaatst bij Mariënpoelstraat 31 voor:
Debora Vitner-Spacirer geboren op 29 januari 1878 te Tarnopol, gedeporteerd op 11 mei 1943 uit Westerbork naar Sobibor, vermoord op 14 mei 1943 te Sobibor.
Aron Josif Vitner geboren op 9 februari 1878 te Focsani Putna, gedeporteerd op 11 mei 1943 uit Westerbork naar Sobibor, vermoord op 14 mei 1943 te Sobibor.
Debora Vitner-Spacirer en Aron Josif Vitner
De stenen werden geplaatst door kleinzoon Daniël Vitner en zijn zoon Aron Vitner.
Stratenmakers Wout en Hennie bevestigen de stenen zorgvuldig in de bestrating.
De toespraak werd gehouden door Ans Meijlink
Toespraak gehouden bij de plaatsing door Ans Meijlink
Wij gedenken Aron Josif Vitner en Debora Spacirer. Aron Josif Vitner (Wittner) werd geboren op 9 februari 1878 in Foçsani (Roemenië) als zoon van Haim en Tauba Kornblum. Zijn vader was koopman. Aron Wittner volgde in Foçsani de lagere school en het Lyceum, studeerde daarna op de universiteit van Boekarest en behaalde daar het ingenieursdiploma. Na zijn militaire diensttijd vertrok hij naar Duitsland en werkte daar bij verschillende bedrijven in Berlijn, Benrath, Dusseldorff, Keulen en Leipzig.
Debora Spacirer werd geboren op 29 maart 1878 te Tarnapol (destijds Oostenrijks Gallicië) als dochter van Edmund Leufer en Fani Spacirer. Zij en haar jongere zus Anna zijn Tarnapol ontvlucht vanwege een pogrom. Anna heeft de oorlog overleefd en zij en haar gezin woonden in Parijs. Aron en Dobora trouwen op 16 augustus 1906 in Benrath. Hun enige zoon Edmund wordt daar geboren op 5 september 1908.
In juli 1921 vestigen zij zich vanuit Leipzig in Schiedam waar Aron gaat werken bij werf Gusto. In 1928 gaan ze naar Haarlem waar hij gaat werken bij de firma Stork en in 1931 gingen ze naar Leiden waar hij ging werken bij de grofsmederij. Ze kochten toen het huis in de Marienpoelstraat.
Het waren rustige mensen, deden niet aan politiek, waren ingeschreven bij de Lutherse Gemeente in Leiden.
Hun zoon was in 1935 getrouwd in Schiedam met Elisabeth Voogd, zij gingen naar Nederlands-Indië waar hun kinderen Debora en Daniël werden geboren. Ze overleefden de oorlog en terug in Nederland werd nog dochter Johanna geboren.
Op 17 maart 1943 werd er hier in de Marienpoelstraat aan de deur gebeld, en een jonge agent kwam met de mededeling dat hij hen kwam ophalen. Debora deed de deur open en zei dat ze ziek was en oud … “schiet me alsjeblieft hier dood, ik overleef het toch niet”. De agent ging terug naar het bureau, hij kon het niet doen, een ander heeft hen toen opgehaald.
Ze zijn beiden opgepakt en naar Westerbork afgevoerd waarna ze werden gedeporteerd naar Sobibor op 11 mei waar ze op 14 mei 1943 werden vermoord.
Biografie opgesteld door Ans Meijlink
Aron Josif Vitner (Wittner) werd geboren op 9 februari 1878 in Foçsani (Roemenië) als zoon van Haim en Tauba Vitner. Hij had nog een zus en twee broers, waarvan alleen een broer gevonden is in Amerika. Zijn vader was koopman. Aron Wittner volgde in Foçsani de lagere school en het Lyceum, studeerde daarna op de universiteit van Boekarest en behaalde daar het ingenieursdiploma. Na zijn militaire diensttijd in 1903 vertrok hij naar Duitsland en werkte bij verschillende bedrijven, o.a. in Benrath.
Tussen 1914 en 1918 (hij was nog Roemeen en dus vijand van het land waar hij woonde en werkte) werd zijn been geamputeerd, en kreeg een kunstbeen.
Ondertussen ontmoet hij Debora Spacirer, zij is geboren 29 januari 1878 in Tarnopal Galicie, als dochter van Edmund Laufer en Fani Spacirer, samen met haar jongere zus Anna is zij gevlucht vanwege een pogrom. Haar zus overleeft de oorlog en gaat met haar man wonen in Parijs.
Aron en Josif trouwen op 18 augustus 1906 in Benrath, daar wordt ook hun enige zoon Edmund geboren op 5 september 1908.
In juli 1921 vestigen zij zich in Schiedam waar Aron als werktuigkundig ingenieur gaat werken bij de scheepswerf Gusto.
Hij en zijn gezin staan gunstig bekend in Schiedam, kwamen nooit met politie in aanraking, goed maatschappelijk gedrag.
Het gezin weet goed in te burgeren en in 1927 krijgen zij de Nederlandse nationaliteit. Hij had verklaard het Nederlanderschap te wensen, omdat hij en zijn gezin zich hier te lande geheel hebben ingeburgerd en er geen enkel zakelijk of familie belang hem meer aan zijn vaderland bindt en hij ook niet voornemens is om weer terug te keren.
Het werk bij de Gusto betaalt goed, zeker 600 gulden in de maand, waar hij en zijn gezin er goed van kunnen leven.
Hun zoon Edmund gaat naar de HBS in Schiedam en ging Indologie studeren in Leiden.
Onderstaande foto is genomen op het bordes van het stadhuis te Schiedam, bij het huwelijk van hun zoon.
Aron en Debora Vitner, waarschijnlijk in 1927 te Schiedam (bron: familie Vitner)
In 1928 verhuizen ze naar Haarlem waar Aron bij de firma Stork gaat werken en dan verhuizen ze naar Leiden in 1931 en gaat Aron werken bij de Grofsmederij. In Leiden koopt hij het huis op de Mariënpoelstraat 31.
Aron en Debora Vitner in de woonkamer van de Mariënpoelstraat (bron: familie Vitner)
Edmund gaat studeren, hij trouwt met Elisabeth Voogd in 1935 in Schiedam, en zij gaan naar Nederland-Indië, waar hun eerste twee kinderen worden geboren, Debora en Daniël. Na de oorlog wordt dochter Johanna in Doorn geboren Aron en Debora lieten zich inschrijven bij de Lutherse Kerk in Leiden.
Mariënpoelstraat 31 was een groot huis en Aron en Debora verhuurden soms kamers.
Advertentie uit het Leids Dagblad van 14 mei 1930
Debora Vitner voor het huis van Mariënpoelstraat 31 (bron: familie Vitner)
Op 17 maart 1943 werd het echtpaar Vitner opgehaald aan huis door een Leidse politieman. Dat ging niet helemaal goed, Debora zei: ‘Ik ben ziek en oud,.. schiet me alsjeblieft hier maar dood, ik overleef het toch niet.’ De agent ging weer terug naar het bureau met de mededeling dat hij het niet kon, een collega van hem heeft hen toen wel opgehaald.
Ze zijn naar Westerbork afgevoerd op 18 maart 1943 waarna ze werden gedeporteerd naar Sobibor op 11 mei waar ze op 14 mei 1943 werden vermoord.
Links
Joodsmonument.nl: Debora Vitner-Spacirer en Aron Josif Vitner
Leiden4045: Echtpaar Vitner-Spacirer
Verslag plaatsing Stolpersteine 1 november 2023
De Stichting dankt de gemeente Leiden, de Universiteit Leiden en de particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Language: English