Rijnsburgerweg 107 – Wolfgang en Ruth Dinkelspiel-Waldeck

Stolpersteine
volgende stenen

Inhoud van deze pagina:

• Plaatsing Stolpersteine 11 januari 2023
• Toespraak bij deze plaatsing
• Biografie
• Links

 

Plaatsing Stolpersteine 11 januari 2023

Op 11 januari 2023 werden twee Stolpersteine geplaatst bij Rijnsburgerweg 107 voor:

Wolfgang Luitpold Dinkelspiel, geboren op 2 oktober 1897 te Breslau, gedeporteerd uit Westerbork op 8 juni 1943 naar Sobibor, vermoord op 11 juni 1943 te Sobibor.

Friederike Ruth Dinkelspiel-Waldeck, geboren op 20 juli 1913 te Marburg, gedeporteerd uit Westerbork op 8 juni 1943 naar Sobibor, vermoord op 11 juni 1943 te Sobibor.

 

 

(foto Stolpersteine volgt)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wolfgang Luitpold en Friederike Ruth Dinkelspiel-Waldeck

 

Toespraak gehouden bij de plaatsing door Hans van den Berg, een nabestaande

Wij gedenken Wolfgang en Ruth Dinkelspiel-Waldeck, destijds woonachtig in de Rijnsburgerweg 107 in Leiden en met hen de bewoners van de Rijnsburgerweg die gedeporteerd en vermoord zijn in onder meer vernietigingskamp Sobibor.
Hun namen staan gegrift in de messing plaatjes op de ‘Struikelstenen’ die vanmiddag worden geplaatst in het trottoir voor hun voormalig woonadres.

Het gezin Waldeck-Katz woonachtig in Duitsland in Marburg ad Lahn, had drie dochters: Helma (1906 secretaresse), Aenne (1911 verpleegster en onze moeder) en Ruth (1913 weefster).

Helma en Aenne verlieten mede door de aldaar toenemende anti-semitische stemming Duitsland al voor 1933.
In Nederland trouwde zij rond 1934/35 met niet-joodse mannen hetgeen hun overlevingskans heeft vergroot. Helma heeft zich bovendien in de oorlog nooit gemeld als jood. Dit heeft ongetwijfeld haar het leven gered. Zij was actief in het gewapend verzet, gearresteerd als verdachte van een ‘opgerolde’ verzetsgroep en bij gebrek aan bewijs vrijgelaten.

Ruth en Wolfgang werden op 22 april 1943 ingeschreven in concentratiekamp Vught. Van de briefwisseling met Ruth en Wolfgang zijn twee brieven overgebleven, beide gedateerd op 29-05-43. De inhoud is optimistisch van aard. Hierbij enkele voorbeelden:

Wolfgang:
‘Lieve Aenne,
In deze dagen hebben we vaak aan onze tweejarige Hansje gedacht en ik hoop dat het hem zowel als jullie echt goed gaat. Hetzelfde kan ik ook van Ruth en mij zeggen. Hoe gaat het met jullie allemaal en hoe gaat het met de ouders? Schrijf daarover alsjeblieft uitvoerig.’

En verder:
‘Als jullie naar de ouders van Alphen en Wassenaar schrijven, stuur onze hartelijke groeten en wensen. Laat hen weten dat het met ons goed gaat en wij gezond zijn. De ouders Zerline Katz (62) en Karl Waldeck (68) zijn dan al 8 dagen eerder vermoord in Sobibor, 21 mei 1943.

Ruth
29-05-1943:
‘Lieve Aenne,
Heel hartelijk dank voor de brief van 20 mei en de pakketjes. Tot deze week hebben wij ieder een pakket per week gekregen. Je kan je onze grote blijdschap niet voorstellen. Net als kinderen met St. Nicolaas.’

En elders bedankt ze uitvoerig voor de soorten toegezonden voedsel en voor een wasmiddelenpakket. ‘We zijn zo blij met de pakketten, kranten en brieven’.
Optimisme klinkt ook door in: ‘Wolfgang werkt nu als statisticus in het Magazijn en is blij dat hij werk heeft’.
‘Verder gaat het goed met ons en ik hoop van jullie hetzelfde.’

Twee weken na het schrijven van deze twee brieven zijn op 11 juni – en 21 dagen na de moord op haar ouders (21 mei) –  Ruth en Wolfgang in Sobibor vermoord.

Hun dood is gelijk die van miljoenen geweest.

Deze Stolpersteine getuigen van de wreedheid waartoe mensen in staat kunnen zijn. We mogen nooit vergeten en iedere vorm van haat voortdurend bestrijden.

Hun nicht en neef
Ruth Sebban van den Berg (1944) en Hans van den Berg (1941)

 

 

 

Biografie, opgesteld door Ton de Gans

Wolfgang Luitpold Dinkelspiel was van beroep correspondent en dramaturg. Op 2 oktober 1897 werd Wolfgang in Breslau geboren. Zijn echtgenote, Frederike Ruth Waldeck, handweefster van beroep, werd op 20 juli 1913 in Marburg geboren.
Eind jaren ‘30 vluchtte het echtpaar vanuit Duitsland naar Nederland.
Nadat zij eerst in onder andere Voorschoten hebben gewoond, vestigden zij zich in juni 1940 in Leiden aan Boerhavelaan 25.
Zij woonden aan de Rijnsburgerweg 107 toen zij in september 1940 als stateloze niet-ariërs de kuststreek moesten verlaten.
Ze verhuisden naar Alphen aan den Rijn. Ook daar woonden zij op verschillende adressen. Zij belandden uiteindelijk op Emmalaan 2. Op 2 oktober 1942 kregen zij het bevel te verhuizen naar de Emmalaan 10.
Zij ‘mochten’ tot 22 april 1943 in Alphen blijven. Door Kees Visschedijk wordt in zijn boek ‘Waar ze ook heen gaan, ze hebben in elk geval mooi weer. Herinneringen aan de wegvoering van de Alphense Joden in 1942’ verondersteld dat Wolfgang in de Eerste Wereldoorlog in het Duitse leger gediend en kreeg hij daardoor uitstel. Zij moesten zich melden in Vught, waar zij op 22 april werden ingeschreven.
Op 20 mei 1943 werden ze uit het bevolkingsregister van Alphen aan den Rijn uitgeschreven wegens verhuizing naar Westerbork.
Van daar zijn Wolfgang Luitpold Dinkelspiel en Frederike Ruth Waldeck naar Sobibor gedeporteerd.
Daar in Sobibor werden zij vermoord. Aan hun rusteloze leven kwam op 11 juni 1943 een eind.

 

 

 

 

Links

Joodsmonument.nl: Wolfgang en Friederike Dinkelspiel

Leiden4045: Echtpaar Dinkelspiel

Verslag plaatsing Stolpersteine 11 januari 2023 

 

 

De Stichting dankt de gemeente Leiden, de Universiteit Leiden en de particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.