Stolpersteine
volgende stenen
Inhoud van deze pagina:
- Plaatsing Stolpersteine 6 november 2024
- Toespraak bij deze plaatsing
- Biografie
- Links
Plaatsing Stolpersteine 6 november 2024
Op 6 november 2024 werd een Stolperstein geplaatst bij Zeemanlaan 16 voor:
Mathilde Neuwahl-Mosheim, geboren op 26 september 1874 te Adorf, gedeporteerd op 2 oktober 1942 uit Westerbork naar Auschwitz, vermoord op 5 oktober 1942 te Auschwitz
Mathilde Neuwahl-Mosheim
De steen voor Mathilde Neuwahl-Mosheim werd geplaatst door Wim, haar aangetrouwde kleinzoon
Toespraak / biografie, gehouden door Nitha, kleindochter van Mathilde Neuwahl-Mosheim
Mathilde Mosheim werd geboren in Adorf (Duitsland) op 26 september 1874 als dochter van Joodse ouders: Isaac Mosheim (1840-1922) en Lisette Mosheim-Rosskam (1845-1930). Ze trouwde met Felix Neuwahl geboren in Soest (Duitsland) op 12 augustus 1859, zoon van joodse ouders: Samuel Neuwahl (overleden 1897) en Röschen Neuwahl-Sommer (overleden 1889). Ze woonden in Soest (Westfalen) waar Felix eigenaar van een steenfabriek was. Mathilde en Felix kregen 3 kinderen: Walter (geboren 1899), Alice (geboren 1902) en Heinz (geboren 1904). In 1904 overleed Walter 5 jaar oud aan roodvonk, Mathilde is daar nooit overheen gekomen. De beide andere kinderen groeiden samen op. Alice trouwde met Erich Dessauer (geboren in Hannover in 1892) en Heinz ging studeren in Berlijn.
In 1935 overleed Felix aan longontsteking. In 1936 vluchtte Heinz voor de nazi’s naar Nederland. Toen hij in Leiden een bestaan opgebouwd en een woning betrokken had, liet hij zijn moeder overkomen. Ze woonden samen in de Zeemanlaan. Na de “Kristallnacht” (6-7 november 1939) besloten Alice en Erich met hun kinderen Duitsland te ontvluchten. Ze wilden naar Amerika emigreren en zouden vanuit Rotterdam vertrekken zodat ze afscheid konden nemen van Alice’s moeder en broer. Hoe het de familie Dessauer verder vergaan is heb ik zojuist in de van ’t Hoffstraat verteld.
Toen statenlozen niet-ariërs op last van de bezetter niet meer in het kustgebied mochten zijn, verhuisden Mathilde en haar zoon naar Alphen a.d. Rijn. Dat was op zo kort mogelijk toegestane afstand van Leiden zodat zoon Heinz, via zijn Leidse verloofde nog contact kon hebben met zijn fabriek in Leiden. Heinz trouwde met haar, Anneke Sanders (geboren in Leiden 1919) in september 1941 en zij woonden toen gedrieën in de Emmalaan 2 in Alphen a.d. Rijn.
De leefomstandigheden werden slechter, de razzia’s kwamen ook in Alphen. Op een gegeven ochtend in 1942 om half 9 kwam er een Duitse soldaat aan de deur met een briefje in zijn hand waarop stond: u mag meenemen 1 nachthemd, 1 hemd, 1 onderbroek, 1 deken, 1 koffer etc. Ze hadden een half uur de tijd om te pakken en zouden dan gehaald worden. Anneke lag in bed. Ze verwachtte een baby en was de vorige nacht in het donker de hele trap naar beneden gevallen. Die baby in de buik was ik… Heinz kreeg voor elkaar dat de soldaat zijn meerdere belde om te zeggen dat Anneke niet vervoerd kon worden. Een Duitse militaire arts kwam controleren. Heinz en Anneke waren vrij, Mathilde moest mee. Heinz ging met zijn moeder mee om haar koffer te dragen. Ze hebben 5 uur in de stromende regen staan wachten tot de trein vertrok en het scheelde een haar of Heinz was ook weggevoerd. 2 dagen later kwam er een met potlood geschreven kaart van Mathilde. Dat was het laatste dat Heinz en Anneke van haar hoorde. Mathilde werd in oktober 1942 in Auschwitz vermoord, 68 jaar oud.
Bron:
NEUWAHL, persoonlijke uitgave van Dr. Ing. Heinz Neuwahl voor zijn kinderen, t.g.v. zijn 80e verjaardag
Ze spreekt na de toespraak haar waardering uit voor de plaatsingen die vandaag zijn gedaan en dankt alle aanwezigen voor hun belangstelling.
Links
Joodsmonument.nl: Mathilde Neuwahl-Mosheim
Leiden4045:Mathilde Neuwahl-Mosheim
De Stichting dankt de gemeente Leiden, de Lorentzschool in Leiden, de particulieren (de aanwezigen en zij die financiële steun gaven) voor het steunen en mede mogelijk maken van deze plechtigheid.
Language: English