Salomon en Barend Ritmeester

vorige naam / volgende naam / namenlijst

Salomon Ritmeester

16-03-1928 Amsterdam
21-05-1943 Sobibor

Weeshuisperiode:
09-09-1932 – 17-03-1943

 

 

 

 

Barend Ritmeester

20-04-1930 Amsterdam
04-06-1943 Sobibor

Weeshuisperiode:
09-09-1932 – 06-03-1939

 

 

 

 

Vader:
Hartog Ritmeester, koopman, metaalbewerker (bron: Jood Monument)
13-11-1894 Amsterdam
04-06-1943 Sobibor

Moeder:
Rebecca Groen
01-03-1895 Amsterdam
09-05-1932 Amsterdam

Broers en zussen:
Emanuel            Amsterdam 29-07-1913,   op 15-07-1943 ontslagen uit Westerbork
Levie                   Amsterdam 07-02-1917 –  07-08-1941 Mauthausen
Kaatje                 Amsterdam 23-10-1918 –  02-07-1943 Sobibor
Branca                Amsterdam 03-09-1920 –  30-09-1942 Auschwitz
David                  Amsterdam 03-09-1920 –  31-10-1942 Midden-Europa
Izaak                   Amsterdam 05-01-1927 –  21-05-1943 Sobibor

Salomon en Barend waren de jongste twee kinderen uit een gezin van acht kinderen. Een aantal maanden na het overlijden van hun moeder werden ze in het Joods Weeshuis in Leiden geplaatst. Ze waren toen respectievelijk vier en twee jaar. Hun vader woonde in Amsterdam, Nieuwe Kerkstraat 88.

 

Barend

Barend werd in 1939 overgeplaatst naar de Rudelsheimstichting, een joodse instelling voor kinderen met een verstandelijke beperking (Verdilaan 10, Hilversum, zie: monument Rudelsheimstichting). In april 1943 werden de kinderen van de Rudelsheimstichting gedeporteerd naar Sobibor. Barend was daar niet bij. Hij arriveerde in mei 1943 in Westerbork, waar hij werd geregistreerd met het adres waar zijn vader en broers Emanuel en Izaak op dat moment woonden, Korte Houtstraat 3-5II in Amsterdam.

 

Salomon

Barend’s broer Salomon bleef tot de ontruiming op 17 maart 1943 in het weeshuis in Leiden wonen. In zijn brieven uit 2005 haalde Hans Kloosterman herinneringen aan zijn vriend Salomon op. Het viel Hans op dat sommige kinderen bijna nooit visite kregen. Een van hen was zijn vriend, Salomon Ritmeester. Hij was een jaar jonger dan Hans en had hem verteld dat hij en zijn broertje waren overgeplaatst uit het Joodse Weeshuis in Amsterdam en dat zijn moeder was overleden. Op een zondag in maart 1941 vertelde Hans aan zijn moeder dat zijn vriendje Salomon nooit zijn familie zag, terwijl hij nog een vader en een zus had. Zijn moeder vroeg of ze hem mocht zien. Hans vroeg toestemming aan meneer Italie en de volgende zondag was Salomon erbij. ‘Mijn moeder sprak met hem en vroeg niet waarom hij geen visite kreeg, maar vroeg hem, wat op zijn verlanglijstje stond voor zijn komende verjaardag. Salomon keek bedeesd en toen antwoordde hij “Gymnastiek schoenen”. Mijn moeder zei “ik zal zien wat ik voor jou kan doen”. Voordat ze wegging gaf ze hem nog wat snoepjes en 5 cent. Hij kuste haar en was zo dankbaar als alleen een kind kan zijn.’  De zondag daarop werd Salomon 13 jaar. Mijn moeder gaf hem zijn gympjes en hij mocht die dag mee naar de speeltuin. ‘Sindsdien is hij mijn beste vriend gebleven.’

Op 29 maart 1941 werd Salomon bar mitswa in de Leidse synagoge, de een na laatste keer dat zo’n plechtigheid in de synagoge gehouden zou worden in oorlogstijd. De directeur van het Weeshuis, meneer Italie, schreef voor die gelegenheid een briefje, waarin hij vroeg of Salomon als eerste aan de beurt mocht komen, omdat hij ‘kouhein’ was (waarschijnlijk werd daar ‘cohen’ mee bedoeld, oftewel ‘afkomstig uit een priestergeslacht’).

Na zijn lagere schoolperiode ging Salomon werken in een tuinderij in Leiderdorp. Toen het in maart 1942 voor joden verboden werd om een vervoermiddel te bezitten verstopte zijn vriend Hans Kloosterman daar zijn Engelse sportfiets, die hij van zijn moeder had gekregen voor zijn bar mitswa. Het viel al snel op dat de fiets van Hans ontbrak. ‘Juffrouw Gobets kreeg de waarheid uit mij, waar de fiets was. Ik moest de fiets ophalen en inleveren aan het Politiebureau. Daar heb ik heel wat tranen voor laten vallen.’

Toen Salomon op 17 maart 1943 terugkwam van zijn werk op de tuin, was het weeshuis omsingeld door tientallen agenten. Volgens de overlevering raadde een van de agenten hem aan om te keren. Hans Kloosterman (2005): ‘Helaas tegen het advies van die politieagent gingen de jongens toch naar binnen om bij hun broers en zusters te blijven. Ik vertelde voorheen, we waren geen nummer, we waren broers en zusters; één grote familie.’

Terwijl andere jongens en meisjes van zijn leeftijd uitgebreide epistels stuurden naar de buurman van het weeshuis (de heer Stoffels), om hem te bedanken voor de pakketten, schreef Salomon op 14 april 1943 een briefkaart met de eenvoudige tekst: ‘Alles in dank ontvangen’.

Op 18 mei 1943 werd Salomon naar Sobibor gedeporteerd,  tegelijk met de kinderen Vega uit het weeshuis. Ook zijn broer Izaak werd die dag gedeporteerd. Allen werden zij direct na aankomst vermoord.

Een paar dagen later, op 26 mei 1943, arriveerde Barend samen met zijn vader in Westerbork. Ook zij werden direct na aankomst in Sobibor vermoord in de gaskamers, op 4 juni 1943.

 

Leiden, oktober 2020, Barbera Bikker

 

Foto’s en documenten betreffende Salomon Ritmeester:

Briefkaart van Salomon Ritmeester uit Westerbork

Brief van weeshuisdirecteur dhr. Italie m.b.t. de bar mitswa van Salomon Ritmeester

Brieven van Hans Kloosterman uit 2005 waarin Salomon Ritmeester wordt genoemd.

Salomon Ritmeester, 1938 (Album van Levisson)

 

Brief Salomon Ritmeester aan de heer Levisson, die regent van het weeshuis was, en ter gelegenheid van zijn verjaardag in 1938 van alle weeshuisbewoners een felicitatiebriefje ontving. (Album van Levisson)

 

Barend Ritmeester (1932), uitsnede groepsfoto (Album Nathan Italie)

 

Groepsfoto uit 1932 met onder andere Barend (midden, op schoot) en Salomon (tweede jongen van links op de tweede rij, achter het tafeltje). (Album van Levisson)

 

1933 Juultje Beem houdt Barend Ritmeester op schoot.
Barend is het meest linkse kind van de drie kinderen die op schoot zitten.

 

Sept/okt 1932
Boven: Hetty de Jong, Louis Limburg, Henny Jansen
Onder: Frieda Lichtenbaum, Salomon Ritmeester, Barend Ritmeester.
(Album Nathan Italie)

 

Een deel van een grotere groepsfoto laat ons zien, van links naar rechts:
Herman Rozeveld (met beer), Barend Ritmeester (idem met knuffel), achter hem zijn broer Salomon Ritmeester. In het midden, met een grote beer, zit Harry Spier, Hans Porcelijn en helemaal rechts Hans Kloosterman.

 

 

 

Joods Monument: Salomon Ritmeester en Barend Ritmeester 

vorige naam / volgende naam / namenlijst

Wij hebben ons best gedaan om deze informatie te checken en de bronnen te achterhalen. Mocht u desondanks correcties of aanvullingen hebben, dan vragen wij u om contact op te nemen met de redactie via webmaster@herdenkingleiden.nl